Roy Villevoye, Paskalis Tufáp, Er, Asmat, Papua, 2000.
C-print ze slajdu © Roy Villevoye.
DziÄki uprzejmoĹci Motive Gallery, Bruksela
Patrzymy na kobiety i mÄĹźczyzn ze spoĹecznoĹci Asmatów. Ludzie ci zamieszkujÄ
nadbrzeĹźne równiny poĹudniowej prowincji Papui (naleĹźÄ
cej dziĹ do Indonezji, w zachodniej czÄĹci wyspy Nowa Gwinea, byĹej kolonii holenderskiej). StojÄ
ubrani w T-shirty wyglÄ
dajÄ
ce na brudne, podziurawione, zuĹźyte. Ale czy na pewno?
W czasach przed kontaktem z europejskÄ
kolonizacjÄ
Asmaci ubierali siÄ doĹÄ skÄ
po. MÄĹźczyĹşni chodzili wĹaĹciwie nago. Wraz z poczÄ
tkiem zmian w tym regionie noszenie odzieĹźy czÄsto byĹo narzucane przez urzÄdników i misjonarzy; tak tkaniny, a z czasem gotowe ubrania zaczÄĹy byÄ przyswajane przez lokalnÄ
kulturÄ. CzÄsto stanowiĹy teĹź przedmiot wymiany – przywoĹźone z Europy kolorowe pĹótna i kaliko (tkanina, którÄ
Asmaci zaczÄli uĹźywaÄ do celów dekoracyjnych i ozdabiania ciaĹa) wymieniano na lokalne rÄkodzieĹo. Szczególnym uznaniem przybyszów cieszyĹy siÄ wyroby snycerskie.
WymyĹlony i spopularyzowany na poczÄ
tku XX wieku w USA T-shirt w kolejnych dekadach i w róĹźnych czÄĹciach Ĺwiata zmieniaĹ znaczenie, zaleĹźnie od lokalnego kontekstu kulturowego. Prawdopodobnie to wĹaĹnie oparta na aĹźurowej rzeĹşbie tradycja estetyczna Asmatów ma najwiÄksze znaczenie w interpretacji sztuki skromnego T-shirtu. Kluczowe moĹźe byÄ takĹźe odmienne od zachodnioeuropejskiego podejĹcie wobec ciaĹa jako formy stylistycznej i jako symbolicznego obiektu.
Wydaje siÄ wiÄc, Ĺźe T-shirt jest dla Asmatów nie tyle gotowym elementem ubioru, ile materiaĹem, który trzeba dopiero „skroiÄ”, dostosowaÄ do wĹasnych potrzeb. Tkanina ubrania niejako przeksztaĹcaĹa siÄ w nowÄ
, plastycznÄ
skórÄ, którÄ
moĹźna ksztaĹtowaÄ naciÄciami, zaĹ dziury, przedarcia i rozprucia tworzÄ
przemyĹlane formy. Czy masowe dobra konsumpcyjne stajÄ
siÄ zatem czÄĹciÄ
lokalnego jÄzyka?
WyjÄ
tkowy charakter T-shirtów noszonych przez Asmatów dostrzegĹ Roy Villevoye, który zebraĹ ich kolekcjÄ w trakcie swoich wizyt na Nowej Gwinei miÄdzy 1998 a 2000 rokiem, wymieniajÄ
c je na pieniÄ
dze lub nowe koszulki zawsze podczas pierwszego dnia pobytu, aby uniknÄ
Ä ewentualnych podróbek.
Roy Villevoye (1960, Maastricht)
Artysta holenderski. W pracy wykorzystuje gĹównie materiaĹ fotograficzny oraz filmowy zebrany w czasie swoich pobytów wĹród czĹonków plemienia Asmatów – mieszkaĹców poĹudniowo-zachodniej Nowej Gwinei. W projekcie Rood katoen [Czerwone kaliko], a takĹźe w innych swoich pracach artysta podejmuje krytyczny dialog z dziedzictwem oraz obrazowymi i semiotycznymi schematami antropologicznego filmu i fotografii. Villevoye mieszka i pracuje w Amsterdamie.
Muzeum Etnograficzne im. Seweryna Udzieli w Krakowie
ul. Krakowska 46
Wygodny dostÄp dla osób niepeĹnosprawnych.